İmar planı çalışması, şehirlerin düzenli, sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde gelişimini sağlamak amacıyla yapılan kapsamlı planlama sürecidir. Bu planlama sürecinde, yapılaşmanın yönlendirilmesi, sosyal donatı alanlarının (okul, park, yol, sağlık tesisi vb.) düzenlenmesi, altyapının uyumu ve kentsel estetiğin sağlanması temel hedefler arasındadır.
İmar planları, iki ana kademede hazırlanır: Nazım İmar Planı (1/5000) ve Uygulama İmar Planı (1/1000).
Nazım İmar Planı (1/5000 ölçek): Geniş bölgeyi kapsayan, genel arazi kullanım kararlarını ve bölgelerin fonksiyonlarını (konut, sanayi, ticaret, yeşil alan vb.) belirleyen plandır. Bu plan, yapılaşmanın ana yönünü belirler ve üst kademe plan niteliğindedir.
Uygulama İmar Planı (1/1000 ölçek): Nazım imar planı kararları doğrultusunda hazırlanan, daha detaylı ve teknik uygulama esaslarını içeren alt ölçekteki plandır. Parsel bazlı yapılaşma şartlarını (kat adedi, yapı nizamı, çekme mesafeleri vb.) belirler.
1/1000 Uygulama İmar Planı Nasıl Hazırlanır?
1/1000 uygulama imar planları, tasdikli halihazır haritalar üzerinde hazırlanır. Bu haritalar üzerinde, varsa kadastro durumu da işlenmiş olmalıdır. Planlamada bölgelerin yapı adaları, nüfus yoğunluğu, yolların yönü ve genişliği, park ve sosyal alan gibi düzenlemeler detaylı şekilde çizilir.
Hazırlanan bu planlar, imar uygulama programlarına esas olacak biçimde etaplara ayrılır ve her bir etap, uygulama sırasında dikkate alınacak şekilde düzenlenir. Bu etaplama, belediyeler ve il idareleri tarafından yatırım planlamaları açısından büyük önem taşır.
İmar planları, plansız yapılaşmanın önüne geçilmesi, doğal kaynakların korunması, afet risklerinin azaltılması ve kamu hizmetlerinin etkin şekilde sunulması açısından kritik bir rol oynar. Aynı zamanda şehirlerin geleceğe dönük gelişim vizyonunun şekillendirilmesinde de temel unsurdur.